Paragraaf 6: Verbonden partijen
Algemeen
Op 14 december 2021 heeft de Eerste Kamer ingestemd met een wijziging van de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr). Hiermee wordt de politieke verantwoording over gemeentelijke samenwerking versterkt. Volksvertegenwoordigers hebben meer mogelijkheden gekregen om hun controlerende rol in dit soort samenwerkingen in te vullen en te versterken. De wijziging is vanaf 1 juli 2022 geleidelijk in werking getreden. Gedurende een overgangsperiode van 2 jaar zijn naar aanleiding van de wetswijziging diverse veranderingen doorgevoerd in de gemeenschappelijke regelingen.
In september 2024 heeft de Rekenkamer Groningen het rapport ‘Raad aan de kant bij taak op afstand’ opgeleverd. Het betreft een onderzoek naar de afspraken over de gemeentelijke vennootschappen en hoe dat in de praktijk werkt. Daarbij zijn vier vennootschappen nader bekeken. Het onderzoek is daarmee specifiek gericht op de privaatrechtelijke verbonden partijen en niet op de publiekrechtelijke verbonden partijen.
De Rekenkamer heeft geconcludeerd dat de kadernota uit 2015 (geactualiseerd in 2019) door de wijze van inrichting van de control, de aandacht voor governance en de informatiepositie van de raad, een goede basis vormt voor het oprichten van een vennootschap en de informatievoorziening in de fase daarna aan de raad. Op basis van de conclusies, komt de rekenkamer Groningen tot diverse aanbevelingen (algemeen, aangaan nieuwe vennootschappen, sturing ten aanzien van bestaande vennootschappen, informatievoorziening aan de raad en sturing door de raad).
Het onderzoeksrapport en de reactie van het college hierop zijn besproken in een bijeenkomst van de raad op 5 september 2024. Naar aanleiding van het rapport is afgesproken om een tijdelijke klankbordgroep in te stellen vanuit de gemeenteraad om de aanbevelingen uit het Rekenkameronderzoek te borgen in de nieuwe (herziene) kadernota verbonden partijen. Met de klankbordgroep is besproken op welke wijze de aanbevelingen uit het Rekenkamerrapport kunnen worden meegenomen in de kadernota verbonden partijen. De uitkomsten zijn meegenomen in de nieuwe kadernota, die door de raad is vastgesteld op 7 mei 2025.
Nieuwe verbonden partijen
Op 19 december 2023 is Gemeentelijk Energiebedrijf (GEB) Holding BV opgericht. Doel van deze BV is het initiëren, ontwikkelen, begeleiden en voeren van regie over lokale energieprojecten en lokale energievraagstukken, zulks mede vanwege de lokale energietransitie. Het gaat daarbij vooral om zon- en windenergieprojecten. Ten behoeve van het zonnepark Meerstad Noord heeft GEB Holding BV in 2024 de dochterbedrijven Zonnepark Meerstad Noord BV en Batterij Meerstad Noord BV opgericht en 100% van de aandelen in Lageland BV gekocht. Hierbij is de raad gevraagd wensen en bedenkingen naar voren te brengen.
De gemeenschappelijke regeling PG&Z is met ingang van 2025 gesplitst in de gemeenschappelijke regeling GGD Groningen en de Centrumregeling jeugdregio Groningen. Voor de gemeenschappelijke regeling GGD Groningen zijn de bevoegdheden in essentie niet gewijzigd. Voor de regionale jeugdzorgtaken is een Centrumregeling opgesteld, waarmee de bestuurlijke legitimatie beter wordt geborgd, taakvelden waarop regionaal wordt samengewerkt zijn vastgelegd en de juridische basis voor subsidie- en garantieverlening is verbeterd. De gemeente Groningen is aangewezen als Centrumgemeente, de overige 9 gemeenten verlenen mandaat. De regionale inkooporganisatie jeugdhulp (RIGG) is een directie van de gemeente Groningen geworden.
Het voornemen is om GMF Stad BV om te vormen tot het gemeentelijk ontwikkelingsbedrijf, dat gericht is op het verwerven, (her)ontwikkelen en exploiteren van commercieel vastgoed waarmee maatschappelijk impact gecreëerd kan worden. Het gemeentelijk ontwikkelbedrijf zal vooral bij kunnen dragen aan een goede functiemix voor de binnenstad, de levendigheid en het voorzieningenniveau van gebiedsontwikkelingen, het bieden van een passende werkplek voor de creatieve sector en startende ondernemers en het creëren/vernieuwen van toekomstbestendige werklocaties. Ook in het kader van monumentenzorg en het tegengaan van ondermijning zal het gemeentelijk ontwikkelingsbedrijf een rol spelen.
Verbonden partijen in liquidatie of afbouw
Het bestuur van Publiek Belang Elektriciteitsproductie B.V. (PBE) heeft met het Ministerie van Klimaat en Energie, ZEH Energy BV en Energy Resources Holding BV in februari 2024 overeenstemming bereikt over de terugtreding van PBE als contractpartij uit het Convenant Borging Publiek Belang Kerncentrale Borssele uit 2009. Daarmee resteerden geen openstaande contractuele verplichtingen meer, kon PBE worden opgeheven op 26 september 2024 en zijn de resterende middelen in 2024 verdeeld onder de aandeelhouders.
CSV Amsterdam BV (CSV) bestond in 2024 nog om op eigen kosten en risico namens Deponie Zuid BV (vennootschap onder Attero Holding BV), in overleg met de Aandeelhoudersommissie, de gerechtelijke procedure voeren tegen de Belastingdienst ten aanzien van de naheffingsaanslag afvalstoffenbelasting. Eind 2024 heeft de Rechtbank uitspraak gedaan en de Belastingdienst in het ongelijk gesteld. De Belastingdienst heeft geen beroep ingesteld. Nu de gerechtelijke procedure is afgerond zal CSV in 2025 worden opgeheven en zullen de resterende liquide middelen worden uitgekeerd aan de aandeelhouders naar rato van het aandelenbelang.
De Stichting Industrie- en Handelsgebouwen Groningen (SIG) heeft als enige resterende doel de afwikkeling van de vordering op de failliete boedel van de TCN-Groep. Na finale afwikkeling daarvan zal de stichting worden opgeheven.
De Stichting Weerwerk is op basis van het raadsbesluit uit 2011 afgebouwd en in december 2024 ontbonden en uitgeschreven bij de Kamer van Koophandel.
In verband met het verwerken van de grootste afvalstromen door Omrin met ingang van 2022 heeft onderzoek plaatsgevonden naar de toekomst van ARCG. Naar aanleiding van de uitkomsten daarvan zijn de onroerende zaken verkocht (aan de gemeente Groningen) en is de gemeenschappelijke regeling in 2024 opgeheven.
In verband met de afronding van de gebiedsontwikkeling Haren Noord zijn de rechtspersonen GEM Haren Noord CV (waarin de grondexploitatie was ondergebracht) en GEM Haren Noord Beheer BV (die de directievoering verzorgde) geliquideerd in november 2024. Wij verwachten de liquidatie van de tussenliggende rechtspersonen Dilgt Hemmen Essen BV en Stichting Commanditair Kapitaal Haren Noord, via welke de gemeente zijn belangen hield in GEM Haren Noord, in 2025.
Door de te geringe schaalgrootte hebben de aandeelhouders moeten concluderen dat GMF NV in de huidige vorm niet levensvatbaar is. De monumenten gelegen in de gemeente Groningen zijn in 2023 door de gemeente overgenomen, evenals de gerelateerde schulden en de rechtspersonen GMF Stad BV, GMF Watertoren BV en GMF Prinsenhof BV. In 2024 is het bezit van GMF NV buiten de gemeente Groningen afgestoten en is de rechtspersoon opgeheven.
In verband met de overdracht van de watertoren Noord aan de Noorderbinnensingel door GMF Watertoren BV aan de gemeente, kan GMF Watertoren BV, na afwikkeling van de resterende verplichtingen (waarvoor een voorziening is gevormd), in 2025 worden opgeheven.
Op basis van afspraken uit 2015 kon het pand stadsschouwburg voor 1 euro worden terug geleverd door GMF Stadsschouwburg BV aan de gemeente. De rechtspersoon GMF Stadsschouwburg BV dient daarom geen doel meer en zal, na afwikkeling van resterende rechten en plichten in 2025 worden opgeheven.
Eerder zijn we gestart met een globale verkenning van mogelijke toekomstscenario’s voor het Meerschap Paterswolde. Dit naar aanleiding van de gemeentelijke herindeling. In verband met de ontwikkelingen in de begroting van het Meerschap is het naar onze mening op korte termijn nodig keuzes te maken over de gewenste organisatorische inbedding en de daarmee samenhangende consequenties verder in beeld te brengen.
Stichting Ondernemerstrefpunt Groningen (OTP) heeft vanwege afnemend draagvlak bij haar stakeholders het voornemen de stichting te ontbinden en zal kijken naar partijen waar de dienstverlening van het OTP mogelijk aan overgedragen kan worden.