Paragraaf 3: Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Naar aanleiding van de werkzaamheden aan de Zuidelijke Ringweg constateren we twee ontwikkelingen die invloed kunnen hebben op het beheer en onderhoud. In een aantal gebieden waar werkzaamheden worden uitgevoerd in het kader van de ARZ is er sprake van groei van de Japanse duizendknoop. Door de grondwerkzaamheden in het kader van de ARZ en het verplaatsen van grond bestaat een grote kans dat deze exoot zich kan verspreiden binnen het werkgebied van ARZ. Het bestrijden ervan is zeer kostbaar. De werkzaamheden aan de Zuidelijke ringweg zijn uitgevoerd conform een moderne overeenkomst. Er stonden flinke boetes op het te laat opleveren van het project. Dit maakte dat de aannemer vooral aan het bouwen was en met een zo groot mogelijke snelheid. We constateren daardoor risico 's voor hogere kosten voor het onderhoud en beheer als het beheer en onderhoud van ARZ in 2025 aan de gemeente wordt overgedragen.

Door hogere verkeersbelasting door meer en zwaardere voertuigen zoals elektrische bussen zijn de komende jaren meer en ingrijpender (vervanging)maatregelen nodig dan waar in het huidige meerjarenplan onderhoud en investeringen beheer openbare ruimte rekening mee is gehouden. Het geldt voor onze kunstwerken, onze wegen, kademuren en enigszins voor riolering.

In 2011 heeft de gemeente Groningen het besluit genomen om in 2035 CO2-neutraal te zijn. Een belangrijk onderdeel is het verduurzamen van het gemeentelijk wagenpark voor 1 januari 2035. Een emissieloos wagenpark betekent elektrisch, waterstof-elektrisch of met waterstofverbrandingsmotoren aangedreven voertuigen én machines. De aanschafkosten van elektrische voertuigen liggen hoger dan de aanschafkosten van voertuigen op GTL/Diesel. Een personen- en bestelauto is 35% duurder, een vrachtwagen 50% en een veegmachine is 90% duurder dan eenzelfde voertuig rijdend op GTL. In de overige kosten zitten ook verschillen. Elektriciteit is goedkoper dan GTL en waterstof is duurder dan GTL. We moeten onze laadinfrastructuur ook uitbreiden. De komende periode wordt duidelijk hoeveel elektrische voertuigen we kunnen aanschaffen en wat het verschil is in de totale kosten tussen emissieloos en GTL. Een deel van de hogere kosten wordt toegerekend aan tarieven zoals afvalstoffenheffing, bedrijfsafval, rioolheffing, grafrechten en grafonderhoud. Het andere deel moet worden gedekt uit de algemene middelen.

De beschikbare middelen ter dekking van de uitvoeringskosten inburgering en financiële ontzorging zijn niet gekoppeld aan de taakstelling en worden dus niet verhoogd bij verhoging van de taakstelling. Voor 2024, 2025 en 2026 is er sprake van een verhoogde taakstelling wat, samen met de grote groep 'oude wetters' die ook nog begeleidt worden, leidt tot een tekort op het uitvoeringsbudget. Hiervoor worden knelpunten ingediend. Er is nog geen zicht op taakstelling tweede helft voor 2026 en de periode daarna en wat de bijbehorende uitvoeringskosten zullen zijn. Dit kan pas berekend worden op het moment dat de taakstelling bekend is. Actie: Volgen en rapporteren. Zodra de financiële consequenties bekend zijn, bezien hoeveel aanvullende middelen nodig zijn (knelpunt).

Qua vergunning mag de biomassa installatie gebruikt worden. Echter is de installatie op dit momente volledig uit bedrijf. In het kader van duurzaamheid is er onderzocht of er een alternatief is middels heath pipes en pv panelen etc. Deze alternatieven blijken op dit moment financieel niet haalbaar. De biomassa dient in de boekhouding afgeboekt te worden als die vervreemd wordt, omdat er nog wel een boekwaarde op zit en er dient geïnvesteerd te worden in duurzaamheid. Dit is een financiële casus en zit ook risico in.

De verduurzamingsopgave van het maatschappelijk vastgoed is een forse gemeentelijke (en landelijke opgave). De doelstellingen zijn vastgelegd in de Klimaatwet, waarbij we in 2030 49% minder broeikasgassen moeten uitstoten en in 2050 95% minder ten opzichte van 1990. De tendens is dat deze doelstellingen steeds verder aangescherpt worden om de opgave te versnellen. Europees is de ambitie inmiddels verhoogd naar 55% reductie in 2030 en landelijk is de intentie dit verder te verhogen naar 60%. Om deze versnelling van de ambities mogelijk te maken is diverse wet- en regeling in ontwikkeling. Een potentieel belangrijke ontwikkeling is daarbij dat de Europese Commissie voor eigenaren van maatschappelijk vastgoed een concrete renovatieverplichting instelt. Het betreft een verplichting om per jaar minimaal 3% van het vloeroppervlak van al het (maatschappelijk) vastgoed te renoveren naar de zogenaamde renovatiestandaard, waarbij dan afhankelijk van het type gebouw energielabel A++ of A+++ gaat gelden. Het invoeren van een dergelijke verplichting betekent voor onze gemeente een forse opgave. Deze opgave wordt verder uitgewerkt in de te actualiseren Routekaart Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed, die naar verwachting medio 2025 gereed is. 

Het beheer en onderhoud van de sportaccommodaties is een taak van Sport050. Het vastgoedbedrijf voert een deel van het groot onderhoud uit in opdracht van Sport050. Dit werd decennia lang budget gestuurd uitgevoerd. Door de verplichting vanuit de financiële verordening om (conform NEN 2767 conditie 3) planning gestuurd te werken vanuit een financiële voorziening voor het onderhoud, is de huidige werkwijze niet langer houdbaar. De MJOP zelf moest geactualiseerd worden. Het Verbeterprogramma beheer en onderhoud sportaccommodaties behelst een technische, juridische en administratieve analyse van de panden. Voor zover relevant wordt een voorstel geformuleerd voor het eventueel  het wijzigen van de eigendomssituatie. In 2024 worden hier onder regie van een externe projectmanager verschillende deelprojecten voor ingericht, bijvoorbeeld op het gebied van eigendomsposities en het formaliseren van diverse afspraken.  Om te bepalen of de bestaande sportaccommodaties toekomstbestendig zijn, zal er een koppeling worden gemaakt met het eind 2024 op te leveren "Masterplan Sportvoorzieningen". De herijking van het proces van beheer en onderhoud voor de sportaccommodaties word in de loop van 2024 afgerond en zal eind 2024 voorgelegd worden aan de raad.

Sportcentrum Kardinge.
Het sportcentrum Kardinge is vanaf 2023 technisch afgeschreven. Tot het moment dat het nieuwe (nog te bouwen) sportcentrum open gaat, zullen we de komende jaren stevig aan het werk moeten om het op niveau te houden. Het huidige meerjaren onderhoudsplan wordt op dit moment geactualiseerd, maar het kan niet uitgesloten worden dat wij de komende jaren verrast worden door onvoorziene gebeurtenissen en (tijdelijke) uitval van installaties.  Deze (tijdelijke) uitval heeft diverse consequenties. Financieel gaat het om kosten van vervanging/reparatie en op het gebied van dienstverlening gaat het om bijvoorbeeld tijdelijke sluiting van bepaalde delen van Kardinge, hetgeen zorgt voor inkomstenderving en imagoschade. In de begroting 2023 van Sport 050 is een jaarlijkse structurele aanvullende bijdrage van 625 duizend euro vanaf 2023 beschikbaar gesteld (waarvan 500 duizend euro voor aanvulling van de onderhoud- en beheerbudgetten). Eerder is een bandbreedte van 500 duizend euro tot 1 miljoen euro afgegeven voor aanvullend benodigd budget. In hoeverre de in de begroting 2023 toegevoegde structurele middelen toereikend zijn wordt duidelijk na de volledige analyse van de gegevens in 2024.T.a.v. sportcentrum Kardinge: extra monitoren onderhoudstoestand, actualiseren MJOP’s en project “Toekomst Kardinge”.

De afdeling Stadsingenieurs zijn bezig met onderzoek naar de mogelijke vervuiling van slib in sloten. De onderzoeken lopen nog. Ook sloten rondom sportparken. Er bestaat een kans dat bij geconstateerde vervuiling de sloten uitgebaggerd dienen te worden rondom de sportparken.  Er zijn op dit moment (nog) geen concrete baggerwerkzaamheden noodzakelijk. Zoals het nu lijkt zal dat op zn  vroegst in 2025 aan de orde kunnen zijn. Indien er gebaggerd dient te worden gaat dit gepaard met substantiële kosten welke voor Sport050 zullen zijn. De hoogte van de kosten kunnen pas worden bepaald als het onderzoek per sportpark is afgerond. Gezien de hoeveelheid sportparken en sloten zal een gefaseerde aanpak noodzakelijk zijn.
Acties:  Volgen en rapporteren. Zodra de financiële consequenties bekend zijn, bezien hoeveel aanvullende middelen nodig zijn (knelpunt).

Voldoende en schoon drinkwater is een eerste levensbehoefte en is van wezenlijk belang voor de volksgezondheid. De drinkwatervoorziening staat landelijk op de lange termijn onder druk. In de rijksbrief Water en bodem sturend (25 november 2022) worden vanwege verwachtte drinkwaterschaarste een aantal structurerende keuzes beschreven in relatie tot 'voldoende water'. Mogelijke tekorten en kwaliteitsbedreigingen bestaan ook voor de gemeente Groningen, voor zowel de lange als de korte termijn. Dit wordt mede veroorzaakt door klimaatverandering, bedreigingen van de oppervlaktewaterkwaliteit door andere gebruiksfuncties (circa 50% van het drinkwater wordt gewonnen uit oppervlaktewater). In combinatie met onze voorgenomen stedelijke uitbreiding kunnen hierbij knelpunten ontstaan. We onderzoeken ons handelingsperspectief en werken samen met waterketenpartners (waterbedrijf, provincie, waterschappen en waterbedrijf) en andere relevante netwerkpartners. We maken onze belangen kenbaar en werken aan maatregelen voor de korte termijn en lange termijn op het gebied van informeren, stimuleren en reguleren. Dit omvat maatregelen ten aanzien van drinkwaterbesparing bij bedrijven en particulieren, drinkwaterbescherming en drinkwaterwinning.

In de afgelopen jaren zijn hoge proceskostenvergoedingen uitbetaald aan no-cure-no-pay-bureaus. Het indienen van bezwaarschriften tegen de WOZ-waarde namens inwoners en bedrijven was voor deze bureaus een verdienmodel. De verwachting was dat hieraan per 1 januari 2024 einde zou komen door de inwerkingtreding van de Wet herwaardering proceskostenvergoeding WOZ.  De verwachting was dat deze wet de overcompensatie zou terugbrengen tot ca. 25% van de 'oude' proceskostenvergoeding. Echter is er medio 2024 een uitspraak gedaan in een hoger beroepszaak over de hoogte van de kosten van rechtsbijstand in bezwaar en beroep. Hierin stond de vergoeding per procespunt ter discussie. Volgens deze uitspraak van de Hoge Raad moest een hoger tarief worden gehanteerd. Inmiddels heeft de wetgever hiervoor reparatie wetgeving doorgevoerd per 1 januari 2025. We blijven ontwikkelingen in de jurisprudentie monitoren.

De zwembaden binnen de gemeente die subsidie ontvangen (Scharlakenhof, Hoogkerk en Ten Boer), kunnen een extra uitdaging gaan vormen. De huidige stichtingsbesturen hebben het zwaar met de taken en krijgen de exploitatie niet meer rond (toenemende regeldruk, personeelstekort en de vrijwilligersproblematiek). In onze brief van 12 februari 2025 (kenmerk 15575) is dit nader toegelicht. Dit kan leiden tot extra kosten voor de gemeente als ze worden overgenomen. De consequentie is dat Sport050 een grotere rol gaat krijgen bij deze exploitatie. In technische ondersteuning, bouwkundige zaken en sturen op de kwaliteit en exploitatie. Intussen hebben twee van deze baden een extra beroep gedaan op Sport050.